‘Geluk kan je trainen’
‘Waarom we niet gelukkiger zijn’: met de titel van zijn nieuwste boek duwt wetenschapsfilosoof Michael Vlerick waar het pijn doet. We hebben alles, maar zijn niet tevreden. Hij vertelt waarom – door onze oeroude genen – én hij formuleert praktische, haalbare oplossingen. ‘Je kunt je leven laten kabbelen, maar dan zal jouw geluksniveau altijd rond het huidige level blijven hangen. Je kunt het ook ingrijpend verhogen. Dat vergt tijd en toewijding, maar het maakt een wereld van verschil. Voor jezelf én je omgeving.’
‘We hebben nog altijd de genen van een oermens. Die was alerter voor pijn dan voor plezier. Wat toen functioneel was om te overleven, staat nu ons geluk in de weg’, analyseert Michael Vlerick. ‘Onze oerneiging om op het negatieve te focussen, zit nog in ons. Maar we kunnen onze hersenen trainen - of herprogrammeren - door bijvoorbeeld een dankbaarheidsdagboek bij te houden. Dat voelt in het begin wat geforceerd. Maar je zult merken dat je brein automatisch meer aandacht krijgt voor wat goed is. Resultaat: je bent tevredener.’
‘Deze mindfulness-techniek is slechts een van de tips die ik deel in mijn boek. Ook meditatie komt aan bod. Ik begon er enkele jaren geleden mee, vooral uit nieuwsgierigheid, en omdat de positieve effecten herhaaldelijk wetenschappelijk zijn aangetoond. Al snel merkte ik een verschil. Net zoals iedereen ervaar ik nog negatieve emoties als teleurstelling, boosheid, frustratie, angst en verdriet. Maar ik laat er me niet door meeslepen. Ik identificeer me niet meer met die emotie. Dus niet: ‘ik ben boos’, maar ‘ik voel woede’. De emotie kun je visualiseren als een wolk die ontstaat, even blijft en dan weer verdwijnt. Hetzelfde geldt voor negatieve gedachtes. Dit is geen nieuwe theorie, wel een eeuwenoude wijsheid van boeddhisten en stoïcijnen. Hun meditatie- en mindfulnesstechnieken zijn vandaag nog bijzonder bruikbaar.’
‘We zoeken ons geluk vaak buiten onszelf. Als ik die promotie krijg, dán word ik gelukkig. Of als ik die grotere auto heb. Of als ik op vakantie ben geweest. Dat is een illusie, want mensen wennen razendsnel aan een betere situatie. Dan begint het verlangen naar het volgende en zo ben je nooit tevreden. Bovendien heeft ons brein de neiging om in te zoomen. Als we geen grote problemen of bedreigingen ervaren – zoals oorlog of armoede – zoomt ons brein in op kleinere issues. Daardoor kunnen we enorme stress ervaren door een werkdeadline, ook al is het geen levensbedreigende situatie. Wanneer zich dan wél een groot probleem aandient, zoals een ernstige medische diagnose, zoomen we ineens weer uit. Dan vragen we ons af waarom we ons ooit zo druk hebben gemaakt om kleine dingen.’
‘Een wetenschappelijk onderzoek vergeleek het geluksniveau van loterijwinnaars met mensen die verlamd raakten na een auto-ongeluk. De eerste weken was de eerste groep euforisch en de tweede zat in een diep dal. Maar na enkele maanden was dat verschil verdwenen. Nadat de crisis verteerd was, haalden de verkeersslachtoffers zelfs meer plezier uit alledaagse dingen zoals afspreken met vrienden, tv-kijken of een compliment krijgen dan de loterijwinnaars. Dat onderzoek is al vijftig jaar oud, maar het toont aan dat geluk niet afhangt van hoe je leven eruitziet, maar van hoe jij ernaar kijkt.’
RWD
‘Als we willen weten wie we zijn, moeten we naar ons evolutionaire verleden kijken. We zijn een vehikel van onze genen. En genetisch zijn we niet gemaakt om altijd gelukkig te zijn.’
FWD
‘Wanneer iets genetisch bepaald is, denken mensen dat ze er zich bij moeten neerleggen. Dat klopt totaal niet. Je kunt je toekomstige geluksniveau serieus boosten door zelf aan de slag te gaan, met onder meer mindfulness en meditatie. Al na enkele weken voel je het verschil.’